A. Tegesipun Pambagyaharja
Tembung
pambagyaharja kedadeyan saking kalih tembung inggih menika pambagya lan harja ingkang dipun
dadosaken setunggal (tembung saroja). Miturut Bausastra Jawa pambagya gadhahi
teges pambage , enggone mbagekake, pakurmatan (2001: 566). Dene tembung harja,
hargya: urmat, ngurmati (2001:26). Dadi, tegesipun pambagyaharja ngaturi pakurmatan
utawi bage-binage, mbagekake para among tamu ingkang rawuh wonten saswonten
pawihan.
Wonten ing adicara penganten,
pambagyaharja kapacak wonten titi adicara sasampunipun penganten kekalih
nindakaken sungkeman. Ngendikanipun panatacara kirang langkung kados makaten.
Wus paripurna risang penganten marak
sowan saha nindakaken sungkeman, saestu lampahing budaya edi endah angresepaken
pandulu, tumapaking adicara salajengipun inggih menika atur
pambagyaharja kairing atur panuwun saha wedharing gati saking
Bapak/Ibu ingingkang amengku karya. Ing sakingwit panjenenganipun Bapak/Ibu …
badhe matur piyambak wonten ngarsa panjenengan sedaya, wontennging awrat nampi
sih kadarmin ingingkang arupi menapa kemawon saking para tamu, saengga namung
kandheg ing jaja, lajeng lenggah, legeg ing wardaya boten saged matur
menapa-menapa, pramila lajeng ngresaya dhumateng panjenenganipun Bapak …
minangka badal wakilipun, ingingkang menika saswonten wara saha piantosi
pun sumangga katur. Nuwun!
Pambagyaharja ugi dipun agem wonten
adicara supitan. Ing ngandap menika tuladha pambagyaharja wonten ing adicara
penganten lan supitan.
B. Sangunipun Juru Sesbotenh/Pamedharsabda
1. Nguwasani bahan utawi perkara ingkang
ajeng dipun wedharaken
Juru pamedhar sabda kedah
nguwasani bahan utawi perkara ingkang dipun wedharaken sarta wantun paring
tanggapan tumraping panyaruwe. Tanggapan menika kedah gadhahi dhasar utawi
landhesan boten namung waton matur. Mula kedah gadhahi sangu ilmu ingkang
mumpuni.
1. Gadhahi Raos Wantun
Juru pamedhar sabda ugi gadhahi raos
wantun micara ngadhepi tiyang kathah. Amargi saged ugi kalah prabawa kaliyan tiyang
ingkang dipun adhepi. Punapa malih menawi ingkang dipun adhepi menika gadhahi
prabawa lan kepinteran ingkang luwih.
1. Patrap utawi sikep
Patrap utawi sikep kedah ingkang
trengginas, tanggap, manteb, luwes, pantes, wibawa, aboten ingah-ingih, punapa
malih boten wantun. Nalika jumeneng kedah jejeg, boten ndhoyong, boten cekelan
kepara lendhetan cagak. Perlu dipun mangertosi juru pamedhar sabda utawi juru
paniti laksana sajroning ngayahi wajib/jejibahan ugi dados pasugatan mungguhing
para tamu, regeng/semuwa utawi botenipun swasana wiwahan gumantung ugi saking
paraga kasebut.
Mula menika, kedah gadhahi utawi boten
uwal saking tata krama utawi trapsila inggih menika solah bawa, tindak-tanduk ingkang
prasaja utawi punapa wontenipun boten dipun damel-damel. Owah-owahaning
pasuryan katon sumringah nyengsemake amargi swasana ngremenaken.
1. Busana lan ngadi sarira
Tegesipun nalika nindakaken ayahan
menika busana utawi ageman lan ngadi sarira kedah diselarasaken kaliyan kahanan.
1. Basa lan sastra
Basa minangka piranti utawi sarana
lelantaran, sesambungan utawi lung-tinampa kaliyan para tamu utawi ingkang mirengaken,
pramila saking menika basanipun boten basa ndakik-ndakik ingkang boten dipun
mangertosi dening ingkang mirengaken, ananging basa ingkang gampang dipun
mangertosi tiyang kathah. Dene basa ingkang
trep ugi basa ingkang bener tuntunaning parama-sastra. Pamilihing tembung,
pangrakiting ukara, laguning ukara (intonasi) ingingkang cetha, kendho-kenceng,
inggil-andhap, cepet rindhik lsp.
Basa kedah ingkang komunikatif, tegesipun
kedah ngatosaken:
Sinten ingkang
ngajak guneman;
Sinten ingkang
dipun ajak guneman;
Sinten ingkang
dipun ngendikakaken;
Swaswontenning
nalikaning guneman;
sami
mangertosi ingkang dipun gunemaken.
Babagan ingkang perlu dipun
gatosaken paring sesorah wonten ngajengipun tiyang kathah :
a)
Temtokake ancasing sesorah
b)
Nganalisis situasi lan para pamireng
c)
Milih lan nyiutaken topik.
d)
Ngempalaken bahan.
e)
Damel cengkokalihan
f) Ngandharake
cengkokalihan kanthi komplit.
g)
Gladhen mawi swara ingkang banter.
C. Tuladha Pambagyaharja
Pambagyaharja
Penganten
Assalamu ’alakum Wr. Wb.
Nuwun! Para pinisepuh, sesepuh ingingkang
satuhu kinabekten. Para pangemban pangembating negari ingingkang dados
pangayoming sesami, dalah sanggyaning tamu ingingkang kinurmatan.
Keparenga kula minang badal
wakilipun Bapak/Ibu … ingingkang amengku gati, binantu kadang karuhipun, kula
piniji ngaturaken ingingkang dados raos-wiraoingkang mwontenh, amargi kaliyanban
sih kadarman panjenengan sedaya satemah boten kuwawi matur piyambak.
Minangka purwantunng atur, sumangga
tansah enget ngunjukkaken puji syukur ing ngarsanipun Gusti Illahii Robbi ingingkang
sampun ngrentahaken rahmat, hidayah, saha inayah-Ipun, mliginipun kasugengan
saha kalodhangan satemah kula sedaya anjenengi serat sedhahanipun Bapak/Ibu …
ing ratri/siang punmenika. Mugia lumintu pudyastawa tumrap kula sedaya. Amin.
Amin. Amin Ya Robbal Alamin.
Salajengipun Bapak/Ibu … ngambali
atur sugeng rawuh kairing atur panuwun ingingkang tanpa pepindhan awitt saking
rawuh panjenengan sekaliyan, saha paringanipun donga lan pangestu awit gatining
sedya saha paringanipun sih kadarman ingingkang awujud menapa kemawon, boten
langkung kula sagotrah tansah sumendhe dhateng Pangeran Allah Ta’ala mugi
dhumateng sedaya kesaenan panjenengan, keparingan lelintu ganjaran ingingkang
matikel-tikel. Amin.
Wondene gatining sedya, sinaosa
sampun kaserat ing serat sedhahan saha ampun kaaturakenn sedherek ingingkang
sowan wonten ngarsa panjenengan, boten wonten awonipun menawi kula
aturaken malih. Kados ingingkang sampun kaserat menggah wigatoingkang gati
Bapak/Ibu …anetepi wajibing asepuh amiwaha putra, ngentas pitulus kenya
putrinipun … ingingkang sesilih gendhuk …, kapalakramakaken kaliyan
Bagus …, putra kakungipun Bapak/Ibu …, ingingkang pidalem ing …, sampun
kalampah ijab saha kabul manut satataning agami lan nagari ing dinten … winantu
wilujeng kalis ing rubeda. Ingingkang menika panjenenganipun sedaya kasuwun
rawuh ing rompok mrmenika saperlu kasuwunan tambahing donga pangestu dhumateng
penganten kekalih mugi anggenipun sami lelumban ing bebrayan agung, tansah atut
runtut, manggih basuki ingkang kaesthi, satemah enggal kaparingan nugrahaning
gusti momongan datan angarani kakung menapa estri, kkanthi angugemi brayat
rinancang tanpa keri.
Salajengipun, sinaosa sampun kaserat
ing serat sedhahan saha dipun aturaken dening swontenk kadang ingingkang sowan,
wontennging boten wonten awonipun kula aturaken menggah ingingkang dados wigatoingkang
pahargyan ing ratri/siang menika. Sanggyaning tamu ingingkang pantes ingingkang
pantes sinudarswonten, kawuningan bilih Bapak/Ibu … ing wekdal menika kagungan
kersa/hajat mbojakramekaken putrinapun putri ingingkang sesilih pun gendhuk …
pikantuk wontenk mas Bagus … putra kakungipun Bapak/Ibu ….
Ingingkang pidalem ing … kalurahan …
kecamatan …
Ingingkang ijab lan kabulipuun
sampun kalekswontenn ing dinten Jumat Wage surya kaping … utawi tanggal 2 Juli
2011 ing Masjid Shuhada Ngayogyakarta pinanggih ing karaharjan.
Kanthi rawuh panjenengan sedaya
amimbuhi donga pangestu dhumateng penganten kekalih anggenipun badhe
ngambah alam bebrayan enggal, mugi tansah kalis nir ing rubeda, kacelakna ing
karaharjan sedayanipun. Amin.
Lumampahing pahargyan ing wekdal
menika boten saged kalampah menawi tanpa iguh pratikel, penggalihan saha sumbang
surung arupi menapa kemawon saking tangga tepalih swontenk kadang inggih wiwit
nguntir tali sepiswontenn ngantos samangke sintenripurnaning gati, ingingkang
menika awit saking sedaya kesaenanipun dipunaturaken agenging panuwun kairing
donga dhateng pangeran Allah SWT. Mugia keparingan lelintu nugraha ingingkang
langkung kathah. Amin. Amin. Amin.
Para rawuh kakung sumawwonten putri
ingingkang tansah kula kurmati!
Bapak/ibu …boten kesupen ugi, nyuwun
agenging pangapunten ing mbokbilih anggenipun caos, lungguh menapa dene suguh
ing samangkenipun ingingkang namung sarwa praosja saengga boten laras kaliyan
kalengganipun Bapak/Ibu/sdr sedaya. Pramila saestu sepisan malih Bapak/Ibu …
tansah nyuwun lumunturing sih samodra pangaksami.
Inggih namung amrih rancaging
panindak mbokbilih samangke para mudha ngaturaken cihnaning pakurmatan arupi
unjukan saha lampiranipun ingingkang sarwa praosja sampun lumados lan kaasta,
nuwun sewu kersaa angresepi kaunjuk saha kadhahar samardikaning penggalih tanpa
kula angacarani malih.
Waswonten cekap semanten ingingkang
dados aturipun Bapak/Ibu …
Lan kula pribadhi anggen kula matur
ugi kathah tuna dungkap saha tumpang suh tuwin ndadosaken runtmenikang
penggalihipun para rawuh, saestu nyuwun samodra pangaksama. Makaten kasekecakna
lenggah dumugi sintenripurnanipun damel, kanthi akhirul kalam, Wabilahitaufiq
Wal hidayah. Wassalamu’alaiku Wr. Wb. Nuwun!
Tidak ada komentar:
Posting Komentar